Bezgranicznie zapatrzony w Polskę! *
Jan Nowak-Jeziorański, znany też jako Jan Zych, Janek czy Jan Nowak to tak naprawdę urodzony 2 października 1914 roku w Berlinie w inteligenckiej rodzinie Zdzisław Antoni Jeziorański. Absolwent katedry ekonomiki Uniwersytetu w Poznaniu, ukończył też Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii im. Marcina Kątskiego.
W roku 1939 po wkroczeniu Warszawa 01.06.2004 wojsk niemieckich na terytorium Polski trafił do niewoli, z której uciekł i zaangażował się z pracę konspiracyjną. Brał udział w Powstaniu Warszawskim. Po jego upadku wyruszył do Londynu (w trzecią już swoją kurierską misję, wcześniejsze były do Sztokholmu i Londynu), gdzie przekazał aliantom liczne materiały informujące o sytuacji w Polsce, w tym dokumentację Powstania Warszawskiego – głównie filmy i zdjęcia. Jego działalność uświadomiła zachodniej opinii publicznej skalę zbrodni hitlerowskich na terenie Polski. Po wojnie wraz z poślubioną podczas powstania Jadwigą Wolską „Gretą” pozostał na Zachodzie. Mieszkał w Londynie, Monachium i Waszyngtonie.
Z konspiracyjnym pseudonimem Jan Nowak przyjętym w 1943 nie rozstał się już nigdy. Tak przedstawił się słuchaczom, gdy 3 maja 1952 r. na falach radiowych popłynęły słowa „mówi Radio Wolna Europa – głos Wolnej Polski”. Wtedy bowiem podjął się kierowania Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa, czym zajmował się przez kolejnych 25 lat. Dzięki RWE Polacy dowiadywali się wszystkiego, o czym nie wolno było mówić za Żelazną Kurtyną.
Następnym etapem w jego życiu była działalność w Kongresie Polonii Amerykańskiej. Przez wiele lat emigracyjnego życia był wytrwałym rzecznikiem spraw polskich. Podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych angażował się w pomoc dla polskiej opozycji demokratycznej oraz Solidarności. O sprawie polskiej rozmawiał z czterema kolejnymi prezydentami USA: Jimmym Carterem, Ronaldem Reaganem, Georgem Bushem i Billem Clintonem. Wywarł znaczący wpływ na przyjęcie Polski do struktur NATO i Unii Europejskiej.
Pierwsza wizyta Jana Nowaka Jeziorańskiego w Polsce od czasów II wojny światowej miała miejsce w sierpniu 1989 roku. Witający go wówczas na lotnisku prof. Władysław Bartoszewski powiedział: Wraca do Polski najwybitniejszy ambasador Polski od czasów Ignacego Paderewskiego, który na terenie Stanów Zjednoczonych działał na rzecz sprawy polskiej. Wraca budowniczy mostów respektowanych zarówno przez prezydentów Stanów Zjednoczonych, jak i przez najwybitniejsze autorytety kościelne i polityczne Polski.
W lipcu 2002 roku, po 58 latach emigracji, Jan Nowak-Jeziorański wrócił na stałe do Polski. Zamieszkał w stolicy. Zmarł w nocy z 20 na 21 stycznia 2005 roku.
*Tak o Janie Nowaku-Jeziorańskim powiedział Zbigniew Brzeziński
